‘Mevsiminde yemek neden önemli?’, sorusu beslenme konusunda yapılan akademik araştırmaların olduğu kadar hepimizin haklı olarak odaklandığı bir başlık. Meyve ve sebzeleri mevsiminde tüketmenin önemi, sağlıklı beslenme ile yakından ilişkili. Aslında mevsim meyvelerini tercih etmek ile mevsim dışı meyveleri tüketmek arasında önemli bir fark var. Benzer şekilde mevsiminde tüketilen sebzeler de çocuk ve yetişkin beslenmesinin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesine etki ediyor. Peki, mevsim dışı meyve ve sebze tüketmenin zararı var mı? Mevsime uygun beslenme konusunu biraz açalım mı, ne dersiniz? 😊

Kışın Çilek, Yazın Mandalina Olur Mu?

Türkiye, tarım ve hayvancılık konusunda coğrafi olarak çok şanslı bir ülke. Dört mevsimin yaşandığı ülkemiz; meyve, sebze ve bakliyat açısından da çok cömert. Anadolu topraklarının MÖ. 6600 yıllara kadar uzanan bir tarım geçmişi var. Farklı bölgelerin iklim özelliklerine göre çok çeşitli sebze ve meyve yetişiyor. Zengin Anadolu mutfağının özünde de bu çeşitlilik var. Anadolu mutfağı bu sunulan olanaklardan faydalanarak mevsim meyveleri ile vitamin depoluyor, birbirinden farklı onlarca çeşide ulaşıp leziz ve besleyici yemekler sunuyor.  

Ancak günümüzde teknolojinin ve bilimin gelişmesi ile doğru orantılı olarak gelişen tarım metotları ve maalesef laboratuvarlarda geliştirilen çeşitli hormonlar sayesinde, her meyve ve sebze hemen her mevsim market tezgahlarındaki yerlerini alıyor. Mevsim sebzeleri artık neredeyse yeni nesil tarafından bilinmiyor. Halbuki mevsiminde yemenin yararları insan gelişimini doğrudan etkiliyor.  

90’lı yıllarda doğan nesilden sonrası çilek yemek için yazı beklemek gerektiğini ya da mandalinanın kışın vazgeçilmezi olduğunu düşünmüyor. Çünkü 2000’li yıllarda doğanlar istedikleri meyve ve sebzelerin büyük çoğunluğunu her dönem market tezgahında görebildi. İstenilen gıdalara kolay ulaşmak bir yandan cazip duruyor tabii; buna bir itirazımız yok. Ama sorgulamak da lazım. 😊 Bazı meyve ve sebzeler, tornadan çıkmışçasına düzgün görüntüleri ve mevsim dışında da ulaşılabilir olmaları ile sizi de şaşırtmıyor mu? 

Önce şu basit fikri anlamak gerek: Mevsimi dışında sebze ve meyve yetiştirmek için ekstra müdahalelere ihtiyaç duyuluyor. Hormon takviyelerine ve kimyasal gübrelere yer verilen bir üretim aşamaları optimizasyonu söz konusu. İşte o doğaya pek de dost olmayan kimyasal malzemeler düşünülünce mevsiminde bulunanı yemenin önemi anlaşılıyor. 

‘Sebze ve meyveleri mevsiminde tüketmek neden faydalı?’, sorusunun yanıtını doğada aramak gerekiyor. Doğal zamanlamasında ve doğal koşullarında olgunlaşan sebze ve meyveler, besin değerleri ile insan metabolizmasına katkı sağlıyor. Doğa; mevsime göre uygun sebze ve meyveleri insana sunuyor. Yani ocak ayında çilek büyütmeyen toprağın bir bildiği var.

Bu anlamda doğa ile uyumlu olmak ve bedenin ihtiyaçlarına kulak vermek gerekiyor. Yazın yenilen domates ile kışın yenilen, vitamin ve mineral açısından aynı değilken, yazın yenilen ıspanak ile kışın yenilen de bir olmuyor. Mevsimsel faktörlerin yanı sıra yerel ürünleri tercih etmek de önemli. Çünkü uzaktan gelen sebze ve meyvelerde bozulmalarını geciktirecek kimyasal ilaçlara yer veriliyor. Sebzeleri taze yiyebilmek ve faydalarından maksimum oranda yararlanabilmek için onların yerel kaynakları tercih edilmeli. Yerel ve mevsiminde tüketmek, ekonomik olarak da avantaj sağlıyor. 

Doğanın kışın başka yazın başka ürün sunmasının nedenleri var. Unutmayın; doğa ana bilgedir! Bizden de önce var olan yaşlı ve bilge doğa, neyi ne zaman ve nerede vereceğini bilir. Yazın getirdiği sıcaklar ile vücut su kaybeder. Yaz mevsimi, bu su kaybının telafi edilmesi için bol sulu meyve ve sebzeler sunar. Salatalık, kabak, kavun, karpuz, domates ve şeftali hem sulu hem lifli yapıları ile yazın kurtarıcıları arasında yer alır. Öte yandan, kışın doğanın bize sundukları; yavaşlayan metabolizmayı hızlandırma, soğuk havalara karşı enerji verme ve C vitamini ağırlıklı olma gibi özellikleriyle adeta ihtiyaca yönelik olarak geliştirilmiş gibi. 

Eğer ‘yaz sebzelerinden vazgeçemem; kışın da yemek isterim’, diyenlerdenseniz çözümsüz değilsiniz. 😊 Yaz sebzeleri uygun koşullarda muhafaza edilerek kışın da tüketilebilir. Bu durumda başvurulan yöntemler arasında konserve yapmak, dondurmak, kurutmak, turşu kurmak ve reçel yapmak gibi seçenekler bulunuyor. Elbette arada bir kaçamaklar olabilir ama düzenli beslenme rutininde mevsiminde meyve ve sebze tercihi esas olmalı diyerek sizleri nefis yaz meyve ve sebzeleriyle baş başa bırakıyoruz. 🙂